Nederland gaat bijna naar de stembus. Dat er woningen moeten worden gebouwd, daar zijn de verschillende politieke partijen het wel over eens. Hoe sneller, hoe beter, wordt ook nog geroepen. Maar wat Ernest van der Meijde, directeur van Wibaut, betreft zijn we er dan nog niet. “Als de huidige regels en procedures gewoon blijven zoals ze zijn, verliezen we nog steeds veel tijd. Tijd die er eigenlijk niet is.”
Urgentie van de wooncrisis
“Want tijd is meer dan ooit een factor van belang. Als het een paar jaar duurt voor een plan naar een volgende fase gaat, kan het economisch klimaat in de tussentijd een stuk onaangenamer zijn geworden. En het plan daardoor onhaalbaar. Daar zien we nu om ons heen de voorbeelden van. Door de gestegen materiaalkosten krijgen sommige ontwikkelaars hun plannen niet meer rond.”
Waar zit die vertraging dan onder meer in? “In Nederland zijn veel zaken goed geregeld, dat meen ik serieus. Als je het ergens niet mee eens bent, is er altijd een manier om jouw standpunt voor het voetlicht te brengen. Dat is belangrijk en een recht waar je niet te licht over moet denken. Als ontwikkelaar heb in mijn werk veel met dat recht te maken. Want voor we kunnen beginnen met het uitvoeren van een plan voor een nieuwbouwproject hebben we vaak al een intensief participatietraject achter de rug. Ook inspraakrondes, commissievergaderingen en andere vormen van ‘kritisch meekijken’ horen bij een dergelijke ontwikkeling. Als een betrokkene zich uiteindelijk niet kan verenigen met (een deel van) het plan, kan er zelfs tot aan de Hoge Raad geprocedeerd worden. Dit leidt tot vertraging, soms wel van jaren. En dat neemt alleen maar toe, want ook de Raad van State kampt met personeelstekort. ”
“Ik denk dat de urgentie van de wooncrisis erom vraagt om dat recht eens kritisch te beschouwen. Of naar mogelijkheden om het bezwaarmakers niet zo makkelijk te maken. Geen populair onderwerp, dat snap ik, want voor je het weet raakt het onze democratische waarden. Maar ik denk dat we er met durf naar moeten kijken. Ik zou er graag eens over in gesprek gaan met de minister!”
Een groot gebaar
Zijn er meer mogelijkheden om de woningmarkt weer vlot te trekken? “Als gemeentes niet zo star vasthouden aan de voorwaarde om 1/3 sociale huur en 1/3 middenhuur te realiseren, zouden veel plannen weer haalbaar kunnen worden. En het hoeft geen probleem te zijn om deze percentages los te laten; het grootste probleem is immers niet dat er in Nederland te weinig sociale woningen zijn (dat zijn er 2,3 miljoen), maar dat bewoners niet doorstromen. Terwijl ze op een gegeven moment best een duurdere woning kunnen betalen en/of naar een kleinere woning willen verhuizen.”
“Wat wel eens vergeten lijkt te worden, is dat een ontwikkelaar een plan alleen kan uitvoeren als er een zeker rendement wordt behaald. Het alternatief is dat er helemaal niks wordt gebouwd. Deze optie komt steeds vaker in beeld als gemeentes vasthouden aan de 30-30-40 voorwaarde. Zeker nu de bouwkosten blijven stijgen en de rente onverminderd hoog blijft.”
“Dat wil niet zeggen dat het nergens kan, maar iedere situatie is anders. Kijk daar dan ook ter plekke naar. Ik pleit ervoor dat ontwikkelaar en gemeente samen aan tafel gaan om te kijken wat haalbaar is. Zodat ook de gemeente haar doelstelling kan halen om voldoende woningen te bouwen. Ook als dat betekent dat er iets minder sociaal en middenhuur wordt gebouwd. Deze wooncrisis vraagt om een groot gebaar, misschien wel een historische stap. Wie durft?!”
